Beeld: Jeroen Dietz‘Hartfalen, dat is vooral kruidenieren.’ Dat onderwees oud-opleider Hans Kirkels periodiek een nieuwe lichting arts-assistenten Cardiologie in het UMC Utrecht. Vul dit uitgangspunt aan met het zelf kunnen tekenen van een fysiologisch, enigszins kloppend, Wiggers-diagram en voilà, de basis is gelegd.
Hartfalen is een complex en dynamisch deel van de cardiologie. In dit themanummer van De Cardioloog belichten wij dit vanuit allerlei invalshoeken. Hoe kan educatie het best worden georganiseerd? Waar is de patiënt het meest bij gebaat? En kunnen we tegenwoordig niet beter gaan e-kruidenieren en de zorg verplaatsen naar de thuissituatie? Deze laatste vraag werd afgelopen jaren vertaald naar concrete zorgpaden in onder andere het MUMC+ en de Noordwest Ziekenhuisgroep. De ervaringen die de projectleiders delen in dit nummer kan behulpzaam zijn bij het organiseren van soortgelijke initiatieven in eigen regio.
In het dubbelinterview met Aggie Balk en Nicolaas de Jonge blikken zij terug op hun pionierswerk dat heeft geleid tot het huidige harttransplantatie- en steunhartprogramma van het Erasmus MC en het UMC Utrecht. Maar u weet ook: ‘Cardiac transplantation, it’s like treating poverty with the lottery’. In de praktijk zal een groot deel van de hartfalenpatiënten baat hebben bij goede palliatieve zorg en advanced care planning. Hoe koploper cardioloog Jenifer Coster (UMC Groningen) dit organiseerde in haar ziekenhuis, leest u in deze editie.
Net voor het verschijnen van dit nummer is op het digitaal ESC-congres 2021 de nieuwste Europese richtlijn Hartfalen gepresenteerd. Het stroomdiagram van de medicamenteuze behandeling van hartfalen met verminderde linkerkamer ejectiefractie is ongetwijfeld aangevuld met nieuwe middelen zoals SGLT-2-remmers. Daarnaast zijn ook andere opties zoals implanteerbare devices, transkatheter edge-to-edge repair van secundair kleplijden, behandeling van co-morbiditeiten, en hopelijk ook advanced care planning bijgewerkt volgens de laatste inzichten. Op de website van De Cardioloog leest u de komende tijd de reacties van hartfalendeskundigen op de belangrijkste wijzigingen.
Een uitdaging die Olivier Manintveld en Jan Willem Borleffs met hun collega’s van de NVVC-werkgroep Hartfalen zijn aangegaan, is het faciliteren dat professionals op het gebied van hartfalen op de hoogte blijven van de nieuwste ontwikkelingen. Dat doen ze onder andere met de nieuwe masterclass Hartfalen. Het doel: ‘Ieder jaar een nieuwe lichting cardiologen afleveren die de hartfalenzorg naar een hoger plan kunnen tillen.’
Namens de redactieraad wens ik u veel leesplezier met dit themanummer.