JUISTE ZORG OP DE JUISTE PLEK

Handreiking helpt cardiologie veranderen

Meer thuismonitoring met slimme sensoren, meer samenwerking met huisartsen en vaker buiten het ziekenhuis werken. Het werk van cardiologen zal de komende jaren flink veranderen, zegt cardioloog en voorzitter van de NVVC Beroepsbelangencommissie Marcel van der Linde.

Beeld: XF&M

De beweging Juiste Zorg op de Juiste Plek (JZOJP) streeft ernaar om dure zorg te voorkomen, zorg zoveel mogelijk dichterbij mensen te brengen en minder complexe zorg aan te bieden in andere zorgvormen, zoals e-health. ‘Dat is belangrijk, want door de veroudering groeit de zorgvraag en neemt de complexiteit daarvan toe. Daar moet je dus tijd en ruimte voor maken’, zegt cardioloog Marcel van der Linde. De toegenomen technologische mogelijkheden voor de behandeling van hart- en vaatziekten leiden ook tot hogere zorgkosten. Om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden, zijn andere manieren van werken nodig.

Als voorzitter van de Beroepsbelangencommissie (BBC) van de NVVC en van de werkgroep Substitutie van de Federatie Medisch Specialisten (FMS) was Van der Linde mede-auteur van de onlangs verschenen Handreiking Implementatie Juiste zorg op de juiste plek. Die biedt praktische handvatten, concrete adviezen en een stappenplan voor het opzetten van JZOJP-projecten en geeft ook inzicht in de financiële onderbouwing ervan. ‘Niet iedereen kan naar de spreekkamer van de cardiologen blijven komen, want dan overstromen we. Daarom moeten we proberen de minder complexe cardiologie buiten het ziekenhuis te houden’, legt hij uit. Cardiologen zullen daarom vaker op verzoek van de huisarts een screening uitvoeren, zodat de chronische zorg voor laagcomplexe patiënten met stabiel hartfalen of atriumfibrilleren grotendeels terug kan naar de eerste lijn, met een adviesrol van de cardioloog.

Anderhalvelijns cardiologie

Er zijn al regiopoli’s met zogeheten ‘anderhalvelijns cardiologie’, waarin een cardioloog langskomt om patiënten te zien maar de huisarts verantwoordelijk blijft. Ook lopen er enkele pilots met e-health-zorgvormen. Zo heeft de Groninger Huisartsen Coöperatie (GHC) een AF-ketenzorgproject om patiënten met stabiel atriumfibrilleren in de eerste lijn te houden en uit de tweede lijn terug te halen. En in diverse ziekenhuizen kunnen huisartsen via digitale teleconsulten advies vragen aan een cardioloog, zonder een patiënt naar het ziekenhuis te moeten verwijzen.
JZOJP gaat ook over: zorgen dat patiënten eerder terechtkomen bij de juiste specialist en meer interdisciplinair overleg binnen ziekenhuizen, om patiënten gezamenlijker en integraler te behandelen. En intensievere inzet van de thuiszorg/wijkverpleging en paramedici om de huisarts te ontlasten en patiënten zoveel mogelijk thuis te kunnen blijven behandelen.

NVVC Connect

Binnen de cardiologie is NVVC Connect al enkele jaren een mooi voorbeeld van JZOJP. Hierbij gaat het om regionale samenwerking van huisartsen, specialisten, verpleegkundig specialisten, thuiszorgmedewerkers en patiëntenverenigingen. Naast programma’s voor hartfalen, atriumfibrilleren en acuut coronair syndroom komt er nu ook aandacht voor ‘pijn op de borst’.
Een ander voorbeeld van JZOJP binnen de cardiologie is HartWacht: hartmonitoring buiten het ziekenhuis via een app. Mensen met hartfalen meten ook al thuis hun bloeddruk en geven via hun iPhone of iPad hun gewicht, ritme en klachten door. ‘Mits de indicatie voor de zelfmonitoring goed wordt gesteld, kan meer zelfmanagement het gevoel van veiligheid vergroten, meer inzicht geven in het ziekteverloop en ertoe leiden dat mensen meer de regie nemen over de eigen zorg’, aldus Van der Linde. ‘En natuurlijk vinden patiënten het prettig als ze minder vaak voor controles naar het ziekenhuis hoeven.’ In de toekomst verwacht hij meer individuele sensoring met pleisters en nieuwe implantatietechnieken en meer apps en devices voor het opsporen van ritmestoornissen.
‘Maar je moet dan wel een (ICT-)structuur klaar hebben om die gegevens te kunnen verwerken. Dat is nog een grote uitdaging en de FMS heeft daarom de minister hierover onlangs een bezorgde brief gestuurd.’

Koudwatervrees

Voor cardiologen zal JZOJP een andere manier van werken gaan betekenen. Zij hebben nu meestal een vaste stek, maar zullen vaker naar patiënten thuis en naar huisartsen en gezondheidscentra gaan. ‘Het werk wordt breder en wat onrustiger; je werkt vaker in een omgeving waarin je minder tools tot je beschikking hebt en wat minder ondersteuning van laboranten en secretaresses. Dat kan een drempel zijn,’ zegt Van der Linde. ‘Aan de andere kant wordt je werk afwisselender en dynamischer door de mogelijkheid zowel binnen als buiten het ziekenhuis te werken en omdat je ook te maken krijgt met gegevens die mensen thuis verzamelen.’
Veel vakgenoten hebben nog wel wat koudwatervrees, merkt hij. Ook omdat er nog veel geregeld moet worden. Bijvoorbeeld op het gebied van ICT en techniek, om digitaal gegevens te kunnen uitwisselen en verschillende systemen te kunnen koppelen. ‘Dit is iets waarin VWS nu gelukkig de regie neemt. Maar dat moet snel worden gerealiseerd’, vindt Van der Linde. ‘De gegevens moeten centraal bewaard kunnen worden, in een dossier waarover de patiënt de regie heeft. Maar de veiligheid en privacywetgeving zijn daarvoor nog onvoldoende geregeld.’ Datzelfde geldt voor kwesties rond aansprakelijkheid, als een arts bijvoorbeeld iemand niet in levende lijve gezien heeft. Ook de financiering en honorering van de zorg moet nog duidelijker worden vastgelegd. ‘Verder moet de nieuwe manier van werken declarabel zijn voor medici.
Dat betekent dat de registratie en declaratie moeten meegaan met de nieuwe mogelijkheden. De Nederlandse Zorgautoriteit en de FMS hebben hierin de eerste stappen gezet.’
Een ander punt van aandacht is de sterke groei van datastromen via apps en monitoring devices. ‘Ook nietpatiënten zullen zich steeds vaker melden met vragen. Zo had ik laatst al iemand in de spreekkamer die verwezen was omdat hij op z’n Apple Watch zag dat z’n hartslag regelmatig versneld was, zonder klachten’, zegt hij. ‘Mensen zijn toch bezorgd bij afwijkende waardes. Dit komt op ons af, maar we hebben nog geen goed antwoord op hoe we hiermee willen omgaan. Laten we in ieder geval waken voor overdiagnostiek, overbehandeling en medicalisering. En van een gezonde burger met een normale “overslag” van het hart, geen patiënt maken!’

HANDREIKING JZOJP

De Handreiking Implementatie Juiste zorg op de juiste plek werd ontwikkeld door de FMS en de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV), en werd op 18 september 2019 aangeboden aan minister Bruins van VWS.
De publicatie is een vervolg op de handreiking Substitutie van zorg uit 2017 en sluit aan bij het rapport van de Taskforce JZOJP Juiste zorg op de juiste plek. Wie durft? uit 2018. De handreiking is integraal te downloaden van www.demedischspecialist.nl.

NVVC Connect organiseert op 11 maart a.s. een middagsymposium in het Muntgebouw in Utrecht waarbij het nieuwe programmaplan 2020-2025 wordt gepresenteerd. Van der Linde is een van de sprekers. Meer informatie: www.nvvcconnect.nl.

Beeld: Nij Smellighe

M.R. (Marcel) van der Linde is sinds 1992 cardioloog in Ziekenhuis Nij Smellinghe te Drachten. Hij is sinds 2013 voorzitter van de NVVC Beroepsbelangencommissie (BBC). Ook is hij coördinator e-health zorgprestaties en voorzitter van de werkgroep Substitutie bij de Federatie Medisch Specialisten. Hij studeerde geneeskunde in Groningen en deed daar zijn specialisatie.