‘Alle stappen die innovaties moeten doorlopen in kaart gebracht’

‘Nog niet de helft van de ziekenhuizen biedt een vorm van telemonitoring aan. Waar het wel gebeurt, brengen zorgverleners het niet altijd onder de aandacht of maken patiënten er geen gebruik van’, zegt Staphorst. Daarmee maakt ze meteen de relevantie duidelijk van het onderzoek naar de implementatie van simpele technologische innovaties voor hartfalenpatiënten. ‘Neem bijvoorbeeld de digitale weegschaal, een weegschaal met draadloze verbinding die het gewicht van de patiënt doorstuurt naar het ziekenhuis. Dat is een handige en makkelijke tool die niet goed is ingebed in de dagelijkse zorgpraktijk.’

Hindernissen

Op basis van literatuuronderzoek en interviews met een brede groep van experts, van cardioloog tot inkoopmanager en huisarts, beschreef Staphorst de route die simpele technologische innovaties normaal gesproken doormaken. Ze deed het onderzoek samen met dr. Matthijs Cluitmans, onderzoeker op het gebied van hartritmestoornissen bij het MUMC+ en Philips Research, en met dr. Barend Mees, vaatchirurg bij het MUMC+. Staphorst: ‘De hindernissen zijn talrijk. Die hebben we in het stappenplan inzichtelijk gemaakt en we reiken oplossingen aan.’
Gebrek aan (kosten)effectiviteit is een eerste hindernis. Staphorst: ‘Voor veel innovaties geldt dat het wetenschappelijk bewijs niet eenduidig is. Dat is ook het geval bij de digitale weegschaal die wij onderzochten: de een vindt bewijs dat het bijdraagt aan betere zorg, de ander niet.’ Andere hindernissen zijn de onduidelijke toegevoegde waarde, de ontoereikende en ingewikkelde financiering, en de grote datastroom die op gang komt bij de toepassing van dergelijke innovaties. Staphorst: ‘Nu is het bijvoorbeeld nog zo dat iemand handmatig alle data moet verwerken. Dat is ongelooflijk tijdrovend. Voor een succesvolle integratie is automatisering noodzakelijk, anders is het moeilijk schaalbaar.’

Adviezen

Opvallend is dat de meeste stappen die nodig zijn zich niet in de implementatiefase bevinden, maar juist in de fasen die daaraan voorafgaan. Op basis van hun bevindingen geeft het drietal adviezen mee. Staphorst: ‘Betere bewijslast voor klinische effectiviteit draagt bij aan een betere acceptatie om telemonitoring in te zetten. Het is essentieel om deze studies nauwgezet te definiëren en te richten op de Nederlandse situatie. Verder adviseren wij de DCVA om te pleiten voor een betere zorgvergoeding en voor het creëren van financiële prikkels om telemonitoring in te zetten. Ook raden we aan om de samenwerking voor regionale implementatie te coördineren. Het is belangrijk kennis en expertise te bundelen om de uitdagingen als geheel en gelijktijdig op te pakken.’

Stappenplan

In het tweede jaar van het Leadership Program ging het drietal aan de slag met het implementeren van een simpele technologie in het cardiovasculair (vaatchirurgisch) onderwijs. Hierbij werd het eigen ontwikkelde stappenplan gevolgd voor de mazeBox. Met deze endovasculaire trainingstool kunnen cardiologen, chirurgen en radiologen laagdrempelig motorische vaardigheden trainen, zoals het passeren en dotteren van een vernauwing en het manoeuvreren door vaten om een interventie voor te bereiden. ‘Onze leidraad helpt je bewust te zijn van alle stappen die de innovatie moet doorlopen. Als je een stap niet goed doorvoert, heeft het geen zin om het verder te ontwikkelen. Door ons stappenplan op de mazeBox toe te passen konden we beschrijven welke stappen er nodig zijn om de betrouwbaarheid en de beschikbaarheid voor het onderwijs mogelijk te maken.’

De echte innovatie ligt in het systeem

Systeem

Opdrachtgever prof. dr. Lukas Dekker is blij met de uitkomsten van het project en gebruikte de inzichten al bij een subsidieaanvraag. ‘Voor de uitdagingen van de zorg is remote monitoring een belangrijke oplossing. Je ziet heel veel studies, er is veel ontwikkeld, maar een breed gedragen toevoeging in de zorg zie je niet. Uit deze casus blijkt dat een van de grootste uitdagingen bij de implementatie van innovaties is om de hele keten mee te krijgen: dokters, icters, financiers… Telkens ontbreekt een schakel. De eenvoud van de tool is de kracht ervan. Dit onderzoek laat zien dat het bij de ontwikkeling van een nieuwe technologie niet alleen gaat om een nieuw device, maar om hoe je dat geïmplementeerd krijgt. De echte innovatie ligt in het systeem. Dat besef geeft inzicht: als je dat als ontwikkelaar doorgrondt, kom je tot een betere oplossing.’

Nieuwe perspectieven

Deelnemers aan het Leadership Program werken aan actuele vraagstukken in een multidisciplinair team. Staphorst heeft dat als heel leerzaam ervaren. ‘Uitzoomen uit mijn eigen perspectief en de verschillende perspectieven van mensen met heel verschillende achtergronden meenemen in een casus is bijzonder nuttig. Ik heb ook veel handvatten gekregen voor verschillende vormen van leiderschap, hoe je kunt delegeren en hoe je mensen kunt motiveren om hun werk goed te doen. Het netwerk dat ik heb opgebouwd is, denk ik, het meest waardevol. Over allerhande dingen raadplegen we elkaar. Dat gaat makkelijk en snel, zonder dat je formele verzoeken moet indienen die vaak extra tijd kosten.’

Dr. M. S. (Mira) Staphorst is gezondheidspsycholoog en werkt als onderzoeksbeleidsadviseur bij de Hartstichting, met name op het gebied van registratiegebaseerd onderzoek. Daarnaast coördineert zij de pijler Datainfrastructuur van de DCVA.

Prof. dr. L.R.C. (Lukas) Dekker is cardioloogelektrofysioloog in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven.

beeld: Catharina Ziekenhuis