HOOGLERAAR ISABELLE VAN GELDER

‘Voor deze geïntegreerde visie op de patiënt is samenwerking nodig’

U houdt zich al dertig jaar bezig met atriumfibrilleren (AF). Wat is er in die tijd veranderd?

Van Gelder: ‘Heel veel. Toen ik mijn proefschrift schreef, waren we vooral gericht op het behandelen van het ECG. Nu luidt een van mijn motto’s: AF is meer dan een ECG. Je moet dus kijken naar de hele patiënt. AF komt zelden alleen, er zijn bijna altijd onderliggende oorzaken. Daar moet je naar zoeken en ze vervolgens behandelen.’

Hoe vertaalt dat zich naar de zorg?

‘ Voor zo’n geïntegreerde visie op de patiënt is samenwerking nodig. Om te beginnen tussen de eerste, de tweede en de derde lijn en daarnaast tussen verschillende disciplines. De nieuwe Europese richtlijn voor AF stelt de patiënt centraal, met daaromheen verschillende specialismen die bij de zorg betrokken kunnen zijn (zie artikel).’

Ook in het wetenschappelijk onderzoek is samenwerking essentieel.

‘Natuurlijk, je doet het niet alleen. Ideeën wil je toetsen aan meerdere mensen, liefst van verschillend pluimage. De stuurgroep die een protocol opstelt bestaat daarom uit mensen met verschillende expertises, kwaliteiten - en ja, verschillende meningen. De discussies die uiteindelijk tot een protocol leiden vind ik enorm stimulerend. Ook bij het uitrollen van onderzoek is samenwerking vereist. Aan de RACE I en RACE II trials deden 36 Nederlandse centra mee en iedereen vond het erg motiverend. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een betere behandeling en problemen voorkomen zodat patiënten een beter, langer leven leiden, tegen acceptabele kosten.’

En de samenwerking met het buitenland?

‘Die verloopt gelukkig ook prima. Zo werkten we met tien Nederlandse centra mee aan de Europese EAST-studie. Onlangs verschenen de eerste resultaten in het New England Journal of Medicine. Bij ouderen met kort bestaand AF en cardiovasculaire risicofactoren blijkt een strategie gericht op behoud van sinusritme te leiden tot een langer leven met minder problemen. Opmerkelijk was dat dit bij de meerderheid lukte zonder ablatie. De vertaling naar de klinische praktijk verlangt nog verdere discussie en nadere data-analyse.

AF is niet zeldzaam. Is internationale samenwerking dan echt zo hard nodig?

‘Ja, juist daarom! Elke patiënt is weer anders. Bij de EAST-studie zochten we bijvoorbeeld mensen met een recente diagnose. Aangezien de behandeling van het onderliggend lijden zo enorm verbeterd is, heb je heel veel patiënten nodig om verschillen tussen behandelgroepen aan te tonen. De European Society of Cardiology (ESC) en de European Heart Rhythm Association (EHRA) stimuleren Europese netwerken. Die zijn ook heel belangrijk bij het opstellen van richtlijnen. Voor de richtlijn over AF werkten we met meerdere opinieleiders uit verschillende landen, met heel wisselende meningen. Uiteindelijk kom je zo tot het beste compromis en de beste richtlijn.’

Welke rol ziet u weggelegd voor onderwijs in relatie tot AF?

‘Ik vind onderwijs sowieso heel belangrijk, ik was niet voor niets voorzitter van het CardioVasculair Onderwijs Instituut (CVOI). Kennis moet je onderhouden, en nieuwe kennis moet je verspreiden. We hebben geprobeerd de richtlijn simpel te houden, maar het behandelen van AF is nu eenmaal niet simpel. Voor de meeste cardiologen is het bepaald geen gesneden koek.
Ik denk dat het CVOI kan bijdragen door bijvoorbeeld online trainingen te ontwikkelen voor nieuwe richtlijnen. De ESC doet in de STEEER-AF-studie gerandomiseerd onderzoek naar het effect van zulke online training voor healthcare professionals op de kwaliteit van zorg. Wat we dit jaar geleerd hebben is dat online onderwijs haalbaar is. Het vergt nieuwe vaardigheden van docenten en het nadeel is natuurlijk het gemis van live interactie. Maar er zijn ook voordelen: geen gereis, en onderwijs op een zelf gekozen tijdstip, thuis of in het ziekenhuis.’