Het CUSTOM-AF consortium richt zich op het vinden van innovatieve oplossingen voor huisartsen om atriumfibrilleren (AF) op te sporen en zelf te behandelen. ‘Vroege opsporing is een kleine moeite, maar wel een inspanning. We moeten het de huisartsen zo makkelijk mogelijk maken’, zegt Tieleman. Idealiter komt er een zorgprogramma AF waarin, net als bij de zorgprogramma’s CVRM en Diabetes Mellitus, de actieve opsporing en behandeling bij de huisarts plaatsvindt. ‘Bij CVRM en diabetes zien we ook dat mensen met een gerust hart onder controle kunnen blijven bij de huisarts. Dat willen we ook voor AF. Veel mensen met AF hebben geen klachten en zijn niet in beeld; deze groep loopt beschermende medicatie mis. Vroege opsporing en behandeling met een NOAC kan veel ischemische CVA’s voorkomen. De jaarlijkse controle van de nierfunctie en coaching ten behoeve van therapietrouw van de NOAC kunnen ook heel goed bij de huisarts plaatsvinden. Door de opsporing en het terugsturen van patienten naar de eerste lijn goed te regelen, neemt de druk op de tweede lijn af – wat nodig zal blijken in deze tijd met een toename van het aantal patiënten, zonder groeimogelijkheden in de tweede lijn.’
Digitale consultatie
Huisarts Monika Hollander, namens het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) verbonden aan het consortium, sluit zich hierbij aan maar plaatst wel een kanttekening. ‘Voor de huisarts gaat het niet alleen om een patiënt met AF, maar om een patiënt met ook andere aandoeningen. Dat vraagt van cardiologen een breder bewustzijn om te voorkomen dat de patiënt verzandt in versnipperde zorg. Het mooiste zou zijn als AF-zorg uiteindelijk geïntegreerd wordt ín de CVRM-zorg.’
In een aantal regio’s in Nederland werken eerste- en tweedelijns professionals goed samen in de vroege opsporing en behandeling van mensen met AF die asymptomatisch zijn. Hollander: ‘Integrale zorg in de eerste lijn aan mensen met AF die ook andere comorbiditeit hebben, zoals diabetes en hartfalen, leidt in Zwolle tot 45 procent minder sterfte. Hier wordt heel veel winst geboekt doordat patiënten viermaal per jaar in de huisartsenpraktijk worden gezien, in plaats van de gebruikelijke zorg: eens per jaar een standaardbezoek aan de cardioloog.’
Ook in Groningen, waar de vier ziekenhuizen en 200 van de 250 huisartsen meedoen, zijn de resultaten goed, zegt Tieleman. ‘Alle patiënten die naar het diabetes- of CVRM-spreekuur van de praktijkondersteuner komen, krijgen een ritmecheck met behulp van MyDiagnostick (een hand-held, single-lead ECG-device, red.). Bij een afwijkende uitslag wordt het ECG uit de stick via digitale consultatie beoordeeld door de cardioloog en wordt een behandeling geadviseerd. Indien AF is vastgesteld, volgt vaak een eenmalig diagnostisch consult bij de cardioloog ter uitsluiting van ernstig onderliggend lijden, waarna 90 procent teruggaat naar de eerste lijn.’
Financiering
Aandachtspunt blijft de financiering door zorgverzekeraars. Tieleman: ‘In Groningen hebben we de zorgverzekeraar aan onze zijde. De cardioloog krijgt een kleine vergoeding voor de controle en het e-consult, waarmee we zorgen dat de integrale zorg ook echt kan plaatsvinden. Het vraagt van de cardioloog de wil om meer zorg op afstand te leveren. Daar past een coachende rol bij en het vertrouwen dat de eerste lijn de zorg goed kan leveren.’
Het CUSTOM-AF-consortium wil goede praktijkvoorbeelden samenbrengen en komt op basis van best practices met een leidraad. Het is niet de bedoeling een blauwdruk te leveren, zeggen Tieleman en Hollander. ‘We gaan niet één vorm van vroege screening en integrale zorg voorschrijven. Elke regio kiest die bouwstenen die bij haar past.’ Succesfactoren blijken onder meer scholing van praktijkondersteuners en laagdrempelige consultatie door de cardioloog aan de praktijkondersteuner of huisarts, via bijvoorbeeld e-consulten. Hollander: ‘De eerste lijn is al goed in het bieden van integrale zorg. Het is voor ons geen nieuwe manier van zorg verlenen. Wel nieuw is geïntegreerde zorg op het gebied van AF; daar zijn praktijkondersteuners nu nog niet standaard in opgeleid.’
Samenwerking
Het CUSTOM-AF-consortium is een samenwerkingsverband van NVVC Connect, Hartstichting, HartVaatHAG/NHG en DCVA. Tieleman: ‘In de onderzoeksagenda die is opgesteld op initiatief van de Hartstichting is vroege opsporing een belangrijk item. Bij NVVC Connect zijn we al langer bezig om huisartsen en cardiologen beter samen te laten werken. Werken onder de vlag van de DCVA is een logische stap. De bundeling van krachten in de DCVA, waar zoveel organisaties bij elkaar zitten, maakt ons sterker en geloofwaardiger voor andere partijen, zoals zorgverzekeraars.’
De brede samenwerking is ook nodig om van wetenschap tot oplossingen in de praktijk te komen, zegt Tieleman. ‘Anders dan een onderzoeksconsortium, dat gericht is op verkrijgen van nieuwe wetenschappelijke inzichten en therapieën, bundelen we in het CUSTOM-AF-implementatieconsortium de krachten om reeds verworven kennis tot uitvoering te brengen. Vaak blijft het bij een publicatie in New England Journal of Medicine en daarmee is het klaar. Juist bij de organisatie van de dagelijkse praktijk komt veel kijken en dat is waar we nu vol op inzetten.’
DRIEJARIG IMPLEMENTATIEPROGRAMMA
Het driejarig implementatieprogramma van CUSTOM-AF is afgelopen juni gestart met de eerste fase waarin de beste praktijkvoorbeelden van vroege opsporing en behandeling van AF in kaart worden gebracht. Verder wordt een knelpuntenanalyse gedaan om helder te krijgen hoe ver regio’s zijn, tegen welke knelpunten ze aanlopen en welke ondersteuning ze nodig hebben. Daarnaast wordt actuele inhoudelijke kennis, zoals studies en richtlijnen over AF-screening, op een rij gezet en vindt een kosteneffectiviteitsanalyse van de diverse implementatiescenario’s plaats. Deze bevindingen resulteren in een leidraad die in het eerste kwartaal van 2021 wordt gepresenteerd.
In de tweede fase, de regio-impuls, krijgen de regio’s de gelegenheid om subsidie aan te vragen waarmee zij gedurende het tweede gedeelte van het programma aan de slag kunnen met vroege opsporing en integrale zorg van AF op een manier die bij hun situatie past.
Ten slotte vindt een evaluatie plaats waarin de vraag wordt beantwoord: hoeveel nieuwe AF-patiënten zijn er extra opgespoord en behandeld ten gevolge van de regio-impuls?
OVER DE DCVA
De Dutch CardioVascular Alliance is een samenwerkingsverband van Hartstichting, NVVC, NVIVG, Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie, HartVaatHAG, Netherlands Hearth Institute, Nederlandse Hart Registratie, WCN, Harteraad, ZonMw, NWO, KNAW, NFU, 4TU en Health~Holland. De ambitie is de ziektelast van cardiovasculaire aandoeningen in 2030 met een kwart te hebben verminderd. Meer informatie: dcvalliance.nl
In deze rubriek leest u het laatste nieuws van de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA) en DCVA-partners: interviews over nieuwe initiatieven, updates van lopende projecten en portretten van onderzoekers. De eerder verschenen artikelen zijn te raadplegen op www.decardioloog.nl
Dr. M. (Monika) Hollander is huisarts-onderzoeker en assistent professor aan het Julius Center Utrecht, onderzoeksprogramma voor cardiovasculaire epidemiologie, en leider van de academische werkplaats huisartsgeneeskunde voor samenwerking tussen eerste- en tweedelijnszorg.
Beeld: Martini ZiekenhuisDr. R. (Robert) Tieleman is cardioloog in het UMC Groningen en het Martini Ziekenhuis Groningen, mede-initiatiefnemer van het Ketenzorg AF-programma en voorzitter van de implementatiepijler van de DCVA. Hij is namens de DCVA stuurgroeplid van het CUSTOM-AF consortium.
M. (Magda) Barnhoorn is senior projectleider CUSTOM-AF bij de NVVC. Zij beantwoordt graag vragen van cardiologen en andere geïnteresseerden over het consortium. Meer weten? Neem contact op via mbarnhoorn@nvvc.nl