Check@Home is een vervolg op de NierCheck, het eerste proefbevolkingsonderzoek naar chronische nierschade, waarvan de eerste resultaten veelbelovend zijn. Projectcoördinator dr. Lyanne Kieneker: ‘In de NierCheckstudie werden veel gevallen van nierschade en risicofactoren voor nierschade én hart- en vaatziekten vastgesteld die nog niet bekend waren bij de patiënten zelf en bij hun behandelaars.’ Bij de NierCheck werd alleen gescreend op albuminurie. Bij Check@Home gaat het om een thuistest – én behandeling – waarbij daarnaast gescreend wordt op atriumfibrilleren en vroege tekenen van diabetes (type 2) en hartfalen.
Lijden voorkomen
Voor hoogleraar Ron Gansevoort, internistnefroloog in het UMCG en projectleider van de NierCheck en Check@Home, is het een logische stap om de screening uit te breiden naar diabetes en hart- en vaatziekten. ‘Door naast nierschade ook de cardiovasculaire risicofactoren (pre)diabetes, hypertensie en hypercholesterolemie tijdig op te sporen, kan bijtijds ingegrepen worden om progressie van hart en vaatziekten te voorkomen.’ Met presymptomatische screening valt veel winst te behalen, zegt ook hoogleraar Folkert Asselbergs, medeprojectleider van Check@Home. ‘Er zit een enorme overlap tussen de verschillende oorzaken van nier-, hart- en vaatziekten. We moeten toe naar een meer holistische en preventieve aanpak waarbij het niet uitmaakt wat voor afwijking je hebt en waarbij we ons niet meer alleen richten op mensen die ziek zijn. Door in een vroeg stadium ziekte vast te stellen, kun je klachten en groot lijden voorkomen. Daarom richten we ons op de groep mensen tussen de 50 en 75 jaar: mensen zonder klachten, maar mogelijk wel met onderliggende ziekte.’
Laagdrempelige app
De ervaringen uit de NierCheck-studie worden meegenomen in Check@Home. Zo kende de NierCheck een hoge participatiegraad. ‘Er is duidelijk behoefte om mee te doen’, zegt Gansevoort. Er werd gescreend in de thuissituatie via twee methoden, waarvan één met een app. De participatiegraad bij mensen die de app gebruikten was lager dan bij mensen die een urinemonster via de post moesten opsturen, zegt Kieneker. ‘Sommige ouderen en mensen met een lagere sociaaleconomische status vinden het lastig om met een app te werken. Daarom willen we de app laagdrempeliger maken en de instructies verduidelijken.’ Sommige deelnemers haakten ook af omdat ze hun persoonsgegevens moesten invoeren in het toestemmingsformulier voordat ze de app daadwerkelijk konden gebruiken, aldus Gansevoort. ‘Mensen vragen zich dan af wat er gebeurt met hun persoonlijke informatie. We overleggen op dit moment met de Medisch Ethische Toetsingscommissie of we dit op een andere manier kunnen doen. We willen uiteindelijk naar bevolkingsonderzoek toe en daar heb je geen informed consent voor nodig.’
In Check@Home kunnen mensen straks alleen via de app hun metingen doorgeven. Best spannend dus, zegt Asselbergs. ‘Check@Home is boven alles een implementatiestudie. De centrale vraag is: hoe bereiken we mensen? Hoe komen we in de haarvaten van de maatschappij terecht? Om goed aan te sluiten bij de wensen en behoeften van deelnemers wordt het project uitgevoerd samen met burgers. Daarvoor hebben we contact met regionale partners, zoals bijvoorbeeld FC Utrecht, fieldlabs GROZzerdammen en gemeenten, om echt bij de mensen thuis te komen en van hen te horen wat zij prettig vinden.’
Consultatiebureau voor ouderen
Uiteindelijk worden 160.000 mensen uitgenodigd om mee te doen aan Check@Home. Het vijfjarig project zal worden uitgerold in vier regio’s: Breda, Utrecht, Arnhem en Eindhoven. Daarbij gaan het Amphia Ziekenhuis, UMC Utrecht, Rijnstate, Radboudumc en Catharina Ziekenhuis samenwerken. Eind dit jaar start het project in de regio Breda, waarvan de eerste resultaten halverwege 2023 worden verwacht. Steeds komt er een regio bij en worden de eerdere ervaringen meegenomen en geïmplementeerd in de volgende regio. Kieneker: ‘Het doel is een infrastructuur en roadmap te ontwikkelen om een screeningsprogramma te kunnen opzetten voor deze aandoeningen, op een patiëntvriendelijke en kosteneffectieve manier.’
Met het oog op de druk op de eerste lijn worden de mogelijkheden onderzocht van een screenings- en behandelfaciliteit voor ouderen in de wijk; een zogenoemd consultatiebureau voor ouderen. Kieneker noemt het ‘een regionaal diagnostisch centrum waar zo nodig wordt gestart met de behandeling van gevonden afwijkingen. Denk aan leefstijladviezen en/of medicatie.’ Asselbergs: ‘We willen een efficiënter zorgpad neerzetten. Als er aanwijzingen zijn voor ernstige vormen van hart en nierschade blijft het ziekenhuis de plek voor acute en grote interventies. Maar het moet vooral dichtbij huis en laagdrempelig; mensen houden niet van ziekenhuizen. Vergelijk het met een consultatiebureau waar de preventie op jonge leeftijd goed is geregeld. Een bevolkingsonderzoek voor hart- en nierziekten, een nationaal screeningsprogramma waarbij we ons richten op een gezonder leven, is dan een logische stap.’ Gansevoort denkt nog groter: ‘Je kunt denken aan allerlei vormen van screening, maar ook aan vaccinaties. En een plek waar ouderen terechtkunnen met zingevingsvragen en eenzaamheidsproblematiek.’
Prof. dr. R.T. (Ron) Gansevoort is internistnefroloog in het UMC Groningen, hoogleraar Preventie in de nefrologie en projectleider van het Nier-Checkonderzoek.
Dr. L.M. (Lyanne) Kieneker is projectcoördinator van het NierChecken Check@Homeonderzoek vanuit het UMC Groningen en de DCVA.
Prof. dr. F.W. (Folkert) Asselbergs is hoogleraar Precision Medicine aan de Universiteit Utrecht en cardioloog aan het UMC Utrecht. Daarnaast is hij voorzitter van de pijler datainfrastructuur binnen de DCVA.
Met een holistische en preventieve aanpak winnen we levensjaren
Innovatie en Schaalvergroting
Het Check@Homeconsortium bestaat uit een samenwerkingsverband van de DCVA met de Hartstichting, de Nierstichting, het Diabetes Fonds en verschillende private partijen. Prof. dr. Ron Gansevoort: ‘Dit past heel goed bij de missie van de DCVA om de ziektelast van hart- en vaatziekten vóór 2030 met 25 procent te verminderen. Je kunt wel doorgaan op de “oude” manier: iets verbeteren aan metalen stents of onderzoeken welke bloedverdunners je het beste kunt gebruiken – wat overigens ook heel belangrijk is – maar dat geeft op bevolkingsniveau slechts een beperkte winst. Het huidige Check@Homeonderzoek is een totaal andere manier van denken, een paradigmashift, waarbij we de vroegdetectie anders gaan vormgeven door screening in de thuissituatie te organiseren. Dat kan een enorme versnelling teweegbrengen. Door samen te werken en gebruik te maken van de infrastructuur en bevindingen uit de NierCheck kunnen we snel komen tot een landelijke aanpak voor opsporing van hart- en vaatziekten, diabetes en chronische nierschade.’ Deze samenwerking is next level, zegt ook prof. dr. Folkert Asselbergs: ‘Het Check@ Homeconsortium wil een innovatieplatform ontwikkelen dat zich voortdurend zal aanpassen en zal evolueren op basis van nieuwe technologieën en inzichten. Daarbij kunnen startups nieuwe apps onderzoeken en kunnen we bijvoorbeeld leefstijlinterventies relatief makkelijk implementeren.’
Voor Check@Home is 8,9 miljoen euro nodig, waarvan 3,8 miljoen euro beschikbaar is gesteld door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
In deze rubriek leest u het laatste nieuws van de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA) en DCVA-partners: interviews over nieuwe initiatieven, updates van lopende projecten en portretten van onderzoekers. De eerder verschenen artikelen zijn te raadplegen op www.decardioloog.nl
