DELTAPLAN HARTFALEN: VAN HARTFALENPLATFORM TOT LANDELIJKE HARTFALENDAG

Preventie is het nieuwe toverwoord

  • 6 min.
  • DCVA

De DCVA heeft samen met het Netherlands Heart Institute (NLHI), de huisartsen, de Hartstichting, de NVVC en de patiëntenvereniging de handen ineengeslagen om de hartfalenzorg in Nederland meer zichtbaar te maken en verder te versterken. Met het Deltaplan Hartfalen – dat 1 mei van start gaat – zet de hartfalenzorg het komende jaar flinke stappen. ‘Over vijf jaar hebben we een systeem waarin mensen met hartfalen continu worden gemonitord.’

Portretfoto's (kleur) Jozine ter Maaten en Steven Chamuleau
Beeld: UMCG | Jeroen van Kooten Fotografie

Een plan met daarin het woord delta vervlochten, verraadt een grote ambitie. ‘Dat klopt’, zegt de kersverse medisch leider van het Deltaplan Hartfalen dr. Jozine ter Maaten. ‘In de breedste zin van het woord is hartfalen de belangrijkste en meest voorkomende hartaandoening. Hartfalen wordt ook een steeds groter probleem omdat de prevalentie zal toenemen door de vergrijzing en betere behandelingen, waardoor mensen met hartfalen langer leven. Ons doel is om de overleving positief te beïnvloeden, maar ook om een zo optimaal mogelijke kwaliteit van leven te bereiken. We willen hartfalen opsporen als mensen nog geen of nauwelijks klachten hebben.’

Krachten bundelen

Een van de eerste acties is het in kaart brengen van alle onderzoeken en projecten op het gebied van hartfalen. Dat doet Ter Maaten samen met een projectcoördinator. Ter Maaten: ‘We willen een compleet beeld hebben van alle lopende initiatieven in Nederland en daarmee samenwerking en kennisdeling stimuleren. Hoe we de hartfalenzorg in ziekenhuizen hebben geregeld, is op zich wel duidelijk. Die is van een goed niveau: we behandelen op basis van de bestaande richtlijnen. Maar daaromheen zijn er allerlei varianten van zorg in de regio waarin bijvoorbeeld hartfalenverpleegkundigen en huisartsen een rol spelen, en waarvan we op dit moment geen volledig overzicht hebben. We gaan een hartfalenplatform ontwikkelen waarin we alle lopende initiatieven op het gebied van hartfalen bijeen brengen. Goede voorbeelden van initiatieven die bijdragen aan betere hartfalenzorg willen we breed onder de aandacht brengen zodat we van elkaar kunnen leren.’ Volgend jaar moet het hartfalenplatform gerealiseerd zijn.

Integraal zorgakkoord

Door het in kaart brengen van alle vormen van hartfalenzorg in Nederland is het ook mogelijk om hiaten in de zorg te identificeren. Ter Maaten: ’We willen een landelijk plan ontwikkelen om de hartfalenzorg voor de toekomst te optimaliseren. Met alle betrokken partners, onder wie ook patiënten, streven we naar zoveel mogelijk zorg thuis of dicht in de buurt, en alleen in het ziekenhuis wanneer dit noodzakelijk is.’

In het integraal zorgakkoord is afgesproken dat het aantal ziekenhuisopnames voor hartfalen met 3 procent omlaag moet. Dat is een belangrijke stimulans achter het Deltaplan Hartfalen. Huisartsen spelen een essentiële rol in het bereiken van dit doel; een beroepsgroep die nu al veel werkdruk ervaart, erkent Ter Maaten. ‘Een van de grootste uitdagingen is de huisarts meenemen in dit traject. We willen voorkomen dat het tot meer werk voor de huisarts leidt, terwijl zij tegelijk wel een belangrijke rol spelen als poortwachter.’

De vorming van een consortium is een belangrijke stap in de optimalisatie van de hartzorg. ‘We willen de krachten bundelen en financiering realiseren van een door het deltaplan in kaart gebracht kennishiaat, bijvoorbeeld gericht op innovatie in de vroege opsporing van hartfalen.’

Landelijke hartfalendag

‘Een opvallende activiteit in het deltaplan is het organiseren van een landelijke hartfalendag, in 2024 voor de eerste maal’, zegt Ter Maaten. ‘We willen een algemene bewustwording op gang brengen van de ernst van het ziektebeeld en wat mensen zelf kunnen doen om hartfalen tijdig te herkennen dan wel te voorkomen. Gericht op experts, maar zeker ook op de maatschappij. Immers, hartfalen heeft een slechtere prognose dan de meeste vormen van kanker, dat weten maar weinig mensen! En de aantallen zijn groot. Mensen kunnen vaak zelf veel doen om het risico te verkleinen. Je hartritme checken, bloeddruk meten, maar ook je leefstijl aanpassen door regelmatig te bewegen en met gezonde voeding. Als cardiologen praten we te weinig over hoe je een gezonde leefstijl kunt bewerkstelligen.’

Praten over de ziektelast behoeft op meer punten verbetering. Er kan nog winst worden behaald in proactieve zorgplanning, legt ze uit. ‘We moeten – meer dan we nu doen – met de patiënt bespreken wat hij wel en niet wil, zoals goed bespreken wat het vooruitzicht is. Moet je nog naar het ziekenhuis als je vocht vasthoudt? Misschien niet. Dat gesprek moeten we eerder voeren. Traditioneel gebeurt dat nog te weinig. De noodzaak is er om dat wel te doen.’

Continu digitaal monitoren

Met het verhogen van de awareness zal ook meer gebruik worden gemaakt van digitale innovaties in de cardiologie zoals smartwatches, voorspelt prof. dr. Steven Chamuleau, stuurgroepvoorzitter. ‘Nu al kun je met vrij simpele technieken mensen de gelegenheid geven om te kijken naar hun eigen risicoprofiel. Daar zit veel winst in en veel ruimte voor behandeling. Er zijn heel veel gadgets en initiatieven, dit behoeft meer focus en vraagt van de zorg dat je de data ook ergens binnenkrijgt en deze monitort. Op dit moment werken we in mijn ziekenhuis aan een digital room, dat is een kamer met louter schermen waar een cardioloog en HF-verpleegkundige continu mensen monitoren in plaats van een patiënt twee of drie keer per jaar op de poli te zien. Ons vak gaat echt veranderen. Over vijf jaar hebben we ook op het gebied van hartfalen een systeem waarin mensen continu worden gemonitord.’

Prof. dr. Steven Chamuleau:

Ik zou willen dat iedereen weet wat zijn bloeddruk is, hoe hoog het cholesterol is en hoeveel stappen hij die dag heeft gezet

NOG VEEL WINST TE BEHALEN

Voorzitter van de stuurgroep Deltaplan Hartfalen cardioloog prof. dr. Steven Chamuleau spreekt van een megaprobleem. ‘Als we doorgaan zoals we nu doen, dan moeten we vaststellen dat we de komende tien jaar de zorg niet kunnen leveren vanwege de grote groei aan mensen met hartfalen. We kunnen dan ook niet de zorgkosten binnen de perken houden.’ Hartfalen moet duidelijker op de maatschappelijke en politieke radar komen te staan, benadrukt hij. ‘Dat begint met meer aandacht voor preventie. Hoe vertellen we de mensen die nog geen patiënt zijn wat ze zelf kunnen doen om het te voorkomen? We moeten ook kijken of we met z’n allen wel voldoende volgens de richtlijnen werken: op het gebied van juist behandelen, lijkt nog wel winst te behalen. Tot slot moet palliatieve zorg een grotere plek krijgen binnen de behandeling: hoe ga je om met hartfalen als de ziekte in een onomkeerbare fase is gekomen?’ Het Deltaplan is volgens hem geslaagd ‘als hartfalen nadrukkelijker op de publieke en politieke agenda staat en als over vijf jaar iedereen in de maatschappij weet wat hartfalen is en hoe ernstig deze diagnose kan zijn. Ik hoop dat dan gewone mensen het gevaar en de impact ervan kennen. Ik zou willen dat iedereen weet wat zijn bloeddruk is, hoe hoog het cholesterol is en hoeveel stappen hij die dag heeft gezet.’


In deze rubriek leest u het laatste nieuws van de Dutch CardioVascular Alliance (DCVA) en DCVA-partners: interviews over nieuwe initiatieven, updates van lopende projecten en portretten van onderzoekers. De eerder verschenen artikelen zijn te raadplegen op www.decardioloog.nl.